Antalya’da Tarihi Su Altı Kazıları Başladı

Antalya’nın Kaş ilçesine bağlı Besmi Adası’nda gerçekleştirilen su altı kazı projeleri, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıkları Koruma ve Onarım Bölüm Başkanı Doç. Dr. Hakan Öniz’in liderliğinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ çerçevesinde 2024 yılı itibarıyla başlamıştır. Kazı çalışmaları, deniz altı derinliklerinde, yaklaşık 45-50 metre mesafede sürmektedir.

Doç. Dr. Öniz, Bakanlık tarafından Kemer’de oluşturulan Su Altı Arkeoloji Müzesi çerçevesinde yürütülen kazılar hakkında bilgi vererek, hem bilimsel araştırmaların yapılacağını hem de çıkarılan eserlerin bu müzede sergilenmesinin hedeflendiğini ifade etti. Kazı çalışmaları, 12 ay süresince devam edecek olup, bu bağlamda Besmi Adası’ndaki batıkla ilgili de çalışmalar sürdürülecektir.

Bu batığın, bilinen ve turistik olarak ziyaret edilebilir bir batık olduğunu aktaran Doç. Dr. Öniz, ancak derinliği sebebiyle herkesin dalış yapabileceği bir alan olmadığını vurguladı.

Doç. Dr. Öniz, “Kazılarımızı M.S. 9-10. yüzyıla ait, 1100 yıllık amforalar üzerinde gerçekleştirdik” şeklinde açıklama yaptı.

‘BATIK GEMİ FİLİSTİN KAYNAKLI OLDUĞU BELİRLENDİ’

Yapılan araştırmalar sonucunda, Kaş açıklarında bulunan batık geminin, Filistin’e ait Gazze kıyılarından hareket eden zeytinyağı yüklü bir gemi olduğunu tespit ettiklerini belirten Doç. Dr. Öniz, şunları aktardı:

“Yaklaşık 1100 yıl önce, o dönemde zeytin üretiminin yaygın olduğu bir bölgeydi. Gazze ismi çoğu zaman olumsuz çağrışımlar yapsa da umarım bu durum değişir. Çalışmalarımız sırasında bu gemi, Gazze’den zeytinyağı amforası yüklemek üzere yola çıkarken fırtınaya yakalanıyor ve burada bir kayalığa çarparak batıyor. Batık, hem derinliği hem de var olan yükü ile oldukça ilgi çekici. Antik dönemlerde zeytinyağı ve şarap, gemilerin taşımış olduğu en önemli yüklerdendi. Ancak amforalardan çıkan buluntular son derece dikkat çekici ve özel.

Antik çağda farklı bölgelerden gelen amforaların kendine özgü özellikler taşıdığının altını çizen Doç. Dr. Öniz, bu batığın Filistin’den hareket eden bir gemi olduğuna dair kanıtları, içinde buldukları amforaların tipolojisinden anladıklarını ifade etti.

Türkiye’nin İlk Su Altı Bulunması

Doç. Dr. Öniz, amforalarda karşılaştıkları bazı bulguların kendilerini son derece heyecanlandırdığını dile getirerek, “Uzun zamandır duyduğumuz ancak hiçbir örneğine rastlamadığımız bu bulgu Türkiye’de bir ilk olarak kaydedildi” şeklinde konuştu. Kazı esnasında su altı robotlarından faydalanarak amforaları yüzeye çıkardıklarını belirten Doç. Dr. Öniz, “Son bir yılda derin sularda aktif şekilde robotlarla su altı kazılarını gerçekleştirmeye başladık. Çıkardığımız amforalardan birinde zeytin çekirdekleri tespit ettik” dedi.

ANTİK DÖNEMDE GEMİCİLERİN TEMEL BESİNİ

Antik çağlarda gemicilerin en önemli taşıdığı ürünlerin başında gelen zeytinyağı, şarap ve zeytin hakkında bilgiler veren Doç. Dr. Öniz, “Tunç Çağı’ndan bu yana yaklaşık 5000 yıldır, Akdeniz kıyılarında gemicilerin vazgeçilmez besini zeytin olmuştur” dedi. Gemicilerin uzun seyahatlerinde bozulmayan gıda maddelerine ihtiyaç duyduğunu vurgulayan Doç. Dr. Öniz, şunları ekledi:

“Amforalarda yer alan zeytin, deniz suyu ile bir hafta içinde tüketilebilir hale gelir ve bozulmadan aylarca saklanabilir. Bu nedenle antik dönem gıda listelerinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca, gemilerde hayvan ve buğday taşıyarak, un haline getirilmesiyle ekmek yapılabileceğini de biliyoruz.”

Türkiye’deki su altı çalışmalarının büyük bölümünün Akdeniz Üniversitesi tarafından gerçekleştirdiğini belirten Doç. Dr. Öniz, zeytin çekirdeklerinin Türkiye kıyılarında katıldıkları ilk buluntu olduğunu da vurguladı. Buluntuların, Kemer’de inşaat aşamasında olan Akdeniz Su Arkeoloji Müzesi’nde sergileneceği ifade edildi. (DHA)